ابزار وبمستر

در حفاری ها و تحقیقات 1350 – 1339 مؤسسه باستانشناسی آلمان آمده است که :
در دامنه کوه بیستون ، در شمال شرقی دریاچه چشمه­ای و دژ مادها و نقش برجسته داریوش بزرگ ، یک منطقه مسکونی اشکانی به طول حداقل 800 متر و به عرض نزدیک به 300 متر قراردارد که با توجه به بقایای دیوارها و سفال­های یافت شده در آن ، اشکانی بودن آن به اثبات رسیده است و از هر لحاظ با بغستان تطبیق می­نماید. این منطقه مسکونی با نقوش برجسته مهرداد و گودرز ، دو پادشاه اشکانی که مربوط به قرن اول پیش از میلاد و قرن اول پس از میلاد و همچنین سنگ اشکانی که مربوط به قرن دوم تا سوم پس از میلاد می­شود ، مربوط بوده است.
ضمن تحقیقاتی که از طرف مؤسسه باستان­شناسی آلمان در بیستون به عمل آمده ، حدود منطقه مسکونی مزبور تعیین شده و همچنین نقطه ثقل ساختمان­های اشکانی در این دژ مادها معین گردیده است.

درشمال سنگ نبشته­ی داریوش بزرگ ، آثار بنایی از دوره­ی پارتی باقیمانده است. به عقیده « پروفسور لوشای » رئیس هیأت حفاری ایران  آلمان این بنا پرستش­گاهی است که در زمان اشکانیان همزمان با آثار دیگر این دوره در بیستون ساخته شده است. این پرستش­گاه دوره­ی پارتی که بر روی تخته سنگ منقوش اشکانی قراردارد از دو صفه به وسیله 10 پله که از سنگ کوه در آورده شده­اند به هم مربوط می­گردند. درازای هریک از پله­ها در حدود 80 سانتیمتر است. این پله­ها بطور نامنظم تا نقش بلاش ادامه دارد. در میان صفه بالایی آتشدانی از سنگ با دهانه­ای 35 سانتیمتری درآورده شده است.

سفالینه­های زیادی از دوره پارتی در تمامی این قسمت دامنه­ی کوه بیستون (پراو) دیده می­شود. هیأت مشترک حفاری ایران و آلمان برای روشن شدن وضع این دوره ، در زمین­هایی که امروز کارخانه­ی قند را احداث کرده­اند و همچنین در قبرستان دهکده­ی بیستون ، چند ترانشه زده که در تمامی این ترانشه­ها بقایای دیوارهایی با سنگ­های نتراشیده همراه با سفال پارتی دیده شد. هیأت ، احتمال می­دهد که این محل باقیمانده قلعه یا شهری از دوره­ی پارتی است که همزمان با آثار دیگر آن دوره ساخته شده است. درازای دیوارهای بدست آمده 1200 متر و پهنای آن 400 متر است که تقریباً در تمام ترانشه­ها به یک سبک ساخته شده و وسعتی در حدود 500000 متر مربع را در برگرفته است. در دوره­ی اسلامی قسمتی از این محل برای قبرستان استفاده شده است و بر روی آثار پارتی قبوری از دوره­ی اسلامی کشف گردیده که با تکه سفال­های پارتی توأم بوده­اند.