ابزار وبمستر

کتیبه بیستون به ‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین متن تاریخی شناخته شده ایرانی است که بر متن کوه حکاکی شده‌است.

داریوش سومین شاه هخامنشی در زمان اسقرار حکومت خود دستور به نقش این متن داد. این کتیبه یکی از معتبرترین و مشهورترین سندهای تاریخی جهان است . زیرا مهمترین نوشته میخی زمان هخامنشی است . مجموعاً سطحی که این کتیبه در برگرفته به طول 5/20 ( بیست متر و پنجاه سانتیمتر ) و عرض 80/7 ( هفت متر و هشتاد سانتیمتر ) است. موقعیت این خطوط نسبت به نقوش چنین است . در زیر نقش ها خطوط فارسی باستان در 5 ستون به طول 23/9 ( نه متر و بیست و سه سانتیمتر ) و عرض یا ارتفاع 63/3 متر ( سه متر و شصت سانتیمتر ) و 414 سطر قرار دارد . در دست راست کنار نقوش یک بخش کتیبه ایلامی به طول 60/5 ( پنج متر و شصت سانتیمتر ) و عرض یا ارتفاع 70/3 قرار دارد و بقیه این کتیبه در سمت چپ در امتداد خطوط فارسی باستان به طول 67/5 و عرض 63/3 متر و کلاً 593 سطر در هشت ستون قرار دارد . کتیبه اکدی ( بابلی ) در قسمت بالای کتیبه سمت چپ ایلامی قرار دارد با طول یا ارتفاع چهار متر (4) و عرض از قسمت بالا 52/2 و در قسمت پایین 31/2 این کتیبه به شکل ذوزنقه می باشد و در 112 سطر است. مجموع خطوط و نقوش برابر با 120 متر مربع است . 

لطفا به ادامه مطلب بروید

کاخ ایلخانی یکی دیگر از جاذبه‌های متعدد مجموعه ثبت جهانی شده بیستون برای گردشگران و مسافرین نوروزی است.به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه کرمانشاه، این کاخ یا به عبارتی کاروانسرا، بر روی بقایایی از یک بنای سنگی دوره ساسانی معروف به کاخ خسرو ساخته شده است.ایلخانیان با الحاق دیوارهایی به دیوارهای محیطی بنای ساسانی، این کاروانسرا را احداث کرده‌اند.این کاروانسرا به ابعاد 85 در80 متر با لاشه سنگ و آجر به همراه ملاط گچ ساخته شده است.درگاه ورودی آن در جبهه شرقی بنا قرار دارد و به حیاط مرکزی منتهی می‌شود. در اطراف حیاط نیز مجموعه‌ای از اتاقهای مستطیل شکل دیده می‌شود. در سه ضلع شرقی، شمالی و جنوبی، ایوانها و اتاقها قرار دارند و در کنار هر ایوان دو اتاق ساخته شده است. در ضلع غربی در جلوی هر اتاق، ایوان کوچکی وجود دارد.دیوارهای این کاروانسرا تا قسمت پاکار قوس با لاشه سنگ و از پاکار تا تیزه قوس با آجر چیده شده است.در داخل حیاط مرکزی آن، مسجد کوچکی به چشم می‌خورد. در کنار این مسجد نیز سکویی مربع شکل احداث شده است و در هر گوشه آن پشتبند مستطیل شکلی قرار دارد. در مرکز این سکو نیز فضای مدور تو خالی ایجاد شده است.

بیسُتون، بیسِتون، بیسْتون، بهیسْتون،نام امروزی یک صخره برافراشته در شمال یک راه باستانیِ پر رفت و آمد که محل عبور کاروانها و نظامیان از بابل و بغداد به سوی کوههای زاگرس و همدان (اکباتان) بوده، می باشد. بیستون در فاصله حدود ۳۲ کیلومتری شرق شهر کرمانشاه قرار دارد. نام پارسی باستان این کوه بَغستانَ و بگستانَ به معنی جایگاه خدایان و در نوشته های یونانی بگیستانُن (اُروس) می باشد. در آثار جغرافیدانان عرب سده های میانی مثل ابن حَوقل، اصطخری و یاقوت هم این کوه بَهِستون، بِهِستون (ستونهای خوب) و بهیستان آمده است. در مجموع دگرگونی این واژه بدین گونه است: بَغستانَ – بگستانَ – بهستون – بهستان – بیستون.

روبروی فرهادتراش و در حد فاصل کاروانسرای شاه عباسی و سراب بیستون، بنای ناتمامی از دوره ساسانی قرار دارد. این بنای مستطیلی با جهت شرقی – غربی ساخته شده و از دو بخش شرقی به ابعاد 80 × 85 متر و بخش غربی به ابعاد 55 × 44 متر تشکیل شده است. این دو بخش از طریق یک درگاهی با همدیگر ارتباط دارند. بخش غربی در واقع حیاط خلوت مجموعه به شمار می رود و ورودی اصلی بنا در شرق بنا قرار دارد.دیوارهای بنای ناتمام ساسانی از سنگ و ملاط گچ ساخته شده است. روکار دیوارها از بلوک های سنگی تراشیده شده و قسمت داخلی دیوارها با لاشه سنگ وملاط گچ بنا شده است. در دیوار شرقی بنا به فواصل معین، پشتبندهای مستطیل شکلی ایجاد شده است که بر روی برخی بلوک های سنگی آن، علائم بی شماری از حجاران ساسانی دیده می شود. شيوه ساخت، نوع مصالح به كار رفته، علائم حجاری روی سنگ های تراش خورده و وجود آثاری چون فرهاد تراش، پل خسرو، پل بیستون و سرستونهاي مکشوفه در كنار سراب بيستون كه نقش خسرو و پرويز و آناهيتا بر خود دارند، سبب شده تا باستان شناسان اين بناي نيمه تمام را مرتبط به دوره ساساني و اختصاصاً خسروپرويز شاهنشاه مقتدر ساسانی بدانيم.در دوره ایلخانی بر روی شالوده بنای ناتمام ساسانی کاروانسرایی به ابعاد 85 متر × 80 متر ساخته شد. درگاه ورودی بنا در جبهه شرقی قرار دارد که به حیاط مرکزی منتهی می گردد. در اطراف این حیاط 64 اتاق مستطیل شکل دیده می شود در اضلاع شرقی، شمالی و جنوبی ایوان هایی در حدفاصل اتاق ها ساخته شده اند اما در ضلع غربی در جلوی هر اتاق، ایوان کوچکی وجود دارد. در داخل حیاط مرکزی این کاروانسرا مسجد کوچکی ساخته شده است. در کنار این مسجد سکوی سنگی مربع شکلی احداث شده که در مرکز آن فضای توخالی و نیمدایره ای دیده می شود که کاربری آن نامشخص است.کاروانسرای ایلخانی به دلیل وقوع زلزله ای در همان دوره تخریب شد. تا اینکه در دوره تیموری ساخت و سازهای ضعیفی در این مکان با استفاده از لاشه سنگ و ملاط گل صورت گرفت که احتمالاً مربوط به گروه های کم درآمد و کوچرو بوده است.این بنا در تاریخ 19/12/1380 به شماره4880 به ثبت ملی رسیده است.

لطفا به ادامه مطلب بروید

روبروی فرهادتراش و در حد فاصل کاروانسرای شاه عباسی و سراب بیستون، بنای ناتمامی از دوره ساسانی قرار دارد. این بنای مستطیلی با جهت شرقی – غربی ساخته شده و از دو بخش شرقی به ابعاد 80 × 85 متر و بخش غربی به ابعاد 55 × 44 متر تشکیل شده است. این دو بخش از طریق یک درگاهی با همدیگر ارتباط دارند. بخش غربی در واقع حیاط خلوت مجموعه به شمار می رود و ورودی اصلی بنا در شرق بنا قرار دارد.

این بنا در تاریخ 19/12/1380 به شماره4880 به ثبت ملی رسیده است.

نقش برجسته بلاش: در دامنه کوه بیستون و در قسمت شمال شرقی نقش برجسته گودرز، تخته سنگی به شکل چهار ضلعی نامنظمی دیده می شود و در سه طرف آن نقوش حجاری شده قرار دارد. نقش میانی، «بلاش» شاه اشکانی را به حالت تمام رخ با گردن بندی بر گردن و کمربندی به کمر نشان می دهدد. لباس او از پایین به بالا تنگ و چسبان است و شلوار گشادی که در قسمت مچ پا بسته شده، به تن دارد. این شخص پیاله ای در دست چپ گرفته و دست راست را به طرف آتش دان دراز کرده است. بر روی این آتش دان، کتیبه ای به خط پهلوی اشکانی به این مضمون نقر شده است: «این پیکره ولخش شاهنشاه پسر ولخش شاهنشاه نوه».به علت محو بودن آخر کتیبه، مشخص نیست که این تصویر متعلق به کدام بلاش است. در سمت چپ نقش بلاش، بر ضلع دیگر تخته سنگ، نقش دیگری دیده می شود. بیننده تصور می کند این شخص در حال گام بر داشتن به طرف شخص میانی است. این شخص دارای لباسی شبیه شاه اشکانی است. وی دست راست را به طرف بالا گرفته و یک شیی در دست دارد. در سمت راست نقش میانی، سومین نقش حجاری شده است. این شخص نیز در حال حرکت به سوی شخصیت میانی است. او نیم تنه ای – تا روی زانو – بر تن و کمربندی به کمر دارد. دست چپ او دیده نمی شود و شیی در دست راست دارد.

مرا در بیستون بر خاک بسپارید تا شبها

غم بی همزبانی را برای کوهکن گویم

بگویم عاشقتم , بی همدمم , دیوانه ام , مستم

نمیدانم کدامین حال و درد خویشتن گویم